Bütün bebekler ve çocuklar sağlıklı olma ve sağlığını korumak için yeterince beslenme hakkına sahiptir. Anne sütü, bebeğin sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için bu hakkı sağlayan en uygun besindir. Anne sütü ilk 6 ay boyunca bebeğin tüm besin öğesi gereksinmelerini karşılaması, kolayca sindirilebilmesi ve çeşitli hastalıklara karşı koruması açısından eşsizdir. Ayrıca, anne sütü canlı hücreler, hormonlar, aktif enzimler, antikorlar ve pek çok diğer benzersiz bileşenleri içeren dinamik bir besindir.
Buna rağmen halen tüm dünyada yeni doğan bebeklerin yarısından daha azı hayatlarının ilk bir saatinde anne sütü alarak hayata başlamaktadır. Sonrasında bebeklerin yaklaşık sadece yüzde 44’ü hayatlarının ilk altı ayında sadece anne sütüyle beslenebilmektedir ki bu oran, Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) 2025 yılına kadar koyduğu yüzde 50 hedefinin altındadır.
Ülkemizde 1991 yılında dünyadaki gelişmelerle eş zamanlı olarak Sağlık Bakanlığı (SB) ve UNICEF iş birliğiyle “Anne Sütünün Teşviki ve Bebek Dostu Sağlık Kuruluşları Programı” başlatılmıştır. Sağlık Bakanlığı olarak “Bebeklerin doğumdan hemen sonra emzirmeye başlatılması, ilk 6 ay sadece anne sütü verilmesi ve 6. aydan sonra uygun besinlerle beraber emzirmenin 2 yaş ve ötesine kadar devam ettirilmesi” ve bu şekilde tüm bebeklerin yaşama sağlıklı başlaması temel amacımızdır. Programın koordinasyonu halen Bakanlığımız Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Çocuk ve Ergen Sağlığı Dairesi Başkanlığı tarafından yapılmaktadır. Emzirmenin korunması ve desteklenmesi için Başarılı Emzirme İçin On Adım Stratejisi, Uluslararası Mama Kodu (Anne Sütü Muadillerinin Pazarlanmasına İlişkin Uluslararası Yasa), Küresel Bebek ve Küçük Çocuk Beslenme Stratejisi prensiplerinin tüm sağlık kurum ve kuruluşlarında uygulanması sağlanmaktadır.
Temel amaçlarımızdan biri; birbirimizden haberdar olarak sorunlarımızı fark etmek, yol haritamızı hep birlikte yürüdüğümüz bu yolda, yine beraber hazırlamaktır.
Anne sütünü hem kısa hem de uzun vadede anne ve çocuk sağlığını destekleyen, canlı bir gıda, mucize besin olarak bir kez daha vurgulanması, tüm bilinenlere ek olarak emzirmeyle ilgili yeni gerçeklerin doğru bilinen yanlışlarla birlikte paylaşılması ve güncel verilerle konunun uzmanları tarafından tartışılmasını amaçlamaktayız.
Anne Sütünün Önemi ve Bebeğin Beslenmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Anne sütü, bebeğin doğum sonrasında yeni doğanın tüm beslenme (vitamin, mineral, su) ihtiyacını karşılayan fizyolojik bir besindir. En doğal, en taze ve en ideal besin olan anne sütü her zaman temiz, hazır ve ekonomiktir. Bebekler ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmeli, 6 aydan sonra uygun ve yeterli miktarda ek gıdalara başlanarak emzirme 2 yaş ve ötesine kadar sürdürülmelidir.
Emzirmeye ne zaman başlanmalı?
Doğumdan sonraki ilk yarım saat içinde emzirmeye başlanmalı ve bebek her ağladığında ve istediğinde emzirilmelidir. Anne ile bebek aynı odada kalmalıdır.
Anne sütüne neden mucize besin denir?
Anne sütüne eşdeğer hiçbir besin bulunmamaktadır. Bağışıklığı sağlayan, büyüme ve gelişimi için en uygun içeriğe sahip besindir. Sindirimi kolaydır. Karın ağrısı ve kabızlık daha az görülür. Ağız sütü (ilk süt), bebeği hastalıklardan korur. Anne sütüyle beslenen bebeklerde enfeksiyon hastalıkları daha az görülür. Bebekle anne arasında sevgi bağı kurulmasını sağlar. Anne sütü alan bebekler daha zeki olurlar. Anne sütünde %80 oranında su vardır. Bebeğe ilaveten su vermeye gerek yoktur.
Bebeğime ilaveken, Anne Sütü nasıl saklanmalıdır?
Anne sütü oda sıcaklığında 3 saat, buzdolabı raf bölmesinde +4 derecede 3 gün, derin dondurucuda -18 derecede 3 ay saklanabilir.
Bebeğimi hangi sıklıkta emzirmeliyim?
Her bebeğin ihtiyacı farklı olmakla birlikte ilk zamanlarda her ağladığında en geç iki saat aralıkla emzrilmelidir Bebek 3 saatten fazla uyursa uyandırılarak emzirilmelidir. Sık emzirme bol süt gelmesini sağlar ve göğüslerin şişmesini ve acımasını önler. Anne sütünün ve annenin kucağında göğsünde olmanın bebeği sakinleştirici etkisi vardır. Emzirme süresini bebeğin belirlemesi önemlidir.
Yenidoğan sarılığından nasıl korunabilirim?
Yenidoğan sarılığı en sık görülen klinik durumlardandır. Genellikle doğumdan itibaren ilk günlerde ortaya çıkmaktadır. Bebeğin kandaki bilirubin değeri çok yükseldiğinde hastaneye yatarak tedavi olması gereken ciddi bir durumdur. Önlem olarak bebeğin sık sık emzirilmesi, uzun süre uyuduğu takdirde uyandırılarak emzirilmesi, uyanmıyorsa sağarak kaşık yardımı ile beslenmesi sağlanmalıdır.
Bebeğimin doyduğunu nasıl anlarım?
Her anne, sütünün bebeği için yeterli olduğundan emin olmak ister. Bebeği ağlıyorsa az uyuyorsa huzursuzsa anne sütünün yetersiz olduğunu düşünebilir ve endişelenebilir. Oysa bu belirtiler başka nedenlerden de kaynaklanabilir.
Sağlıklı her anne, doğru bir şekilde geceleri de dâhil olmak üzere sık sık emziriyorsa, yeterli miktarda sıvı alıyor ve doğru besleniyorsa, bebeği için yeterli miktarda süt üretebilir. Bebek günde 6-8 kez idrar yapıyorsa ve ilk 6 ay boyunca ağırlığı ayda en az 500 gram ya da haftada 150-200 gram artıyorsa, annenin sütü yeterlidir. Yenidoğan bebek ilk hafta kilo kaybedebilir 7-10 günlük olduğunda doğum kilosuna ulaşması beklenir.
Emzik ya da biberon kullanımının zararı var mıdır?
Biberon kullanmak, bebeğin anne memesini reddetmesine neden olabilir. Biberon emziğine alışan bir bebek, memeyi iyi kavrama alışkanlığını kaybedebilir ve meme yerine meme ucunu emmeye çalışır. Bu da meme çatlaklarına ve en önemlisi bebeğin yeterince anne sütü alamamasına yol açmaktadır. Emzik kullanımı ilerleyen yaşlarda çene, diş yapısında bozulmalara neden olabilir.
Bebeğimin gazını nasıl çıkarabilirim?
Bebeği, sarsmadan dik tutularak sırtı sıvazlanarak gaz çıkarmasına yardımcı olunabilir. Ayrıca, doğru teknikle emzirmek hava yutmasını engelleyeceği için daha az gaz problemiyle karşılaşılır. Emzirilen bebek gazı çıkarıldıktan sonra yan bir pozisyonda yatırılmalıdır.
Anne hasta olduğunda bebeğini emzirebilir mi?
Emziren anneler doktora başvurduklarında mutlaka emzirdiklerini söylemelidirler. Doktor, annenin kullanabileceği ilaçları reçete edebilir veya emzirmeye ara vermesini isteyebilir. Bu durumda, anne sütünü sağıp atması istenir. Annede psikiyatrik bir hastalık veya kemoterapi gerektiren bir hastalık varsa, bebek emzirilmemelidir.
Anne sütü nasıl artırılabilir?
Emziren annenin kendine güvenmesi ve iyi hissetmesi çok önemlidir. Kaygı, stres, yetersiz beslenme, açlık ve uykusuzluk gibi durumlar anne sütünün azalmasına neden olabilir. Sık sık emzirilen, yeterli ve dengeli beslenen, bol sıvı alan annenin süt üretimi de artacaktır.
Bebek ile aynı odada yatmak gerekli midir?
Bebek, anne ile aynı odada ama güvenlik için ayrı yataklarda yatması uygundur. Aynı odada kalmak, bebeğin acıktığında annenin onu derhal emzirmesini sağlar. Bu, hem bağlanmaya hem de emzirmeye yardımcı olur. Anneler emzirme konusunda kendilerine daha çok güvenirler. Beslenmek için ağlamak zorunda kalan bebekler, enerjiyi ağlamaya harcarlar ve yeterince beslenmeden uykuya dalarlar. Aynı odada kalındığında, bebeğin ağlamasıyla anne, bebeğiyle daha sık tensel temas sağlayıp emzirecek buda bebeğin kilo artışını sağlayacaktır. Ayrıca, gece süt yapımı daha fazla olmaktadır.
İndirilebilir içerikler:
https://dosyahastane.saglik.gov.tr/Eklenti/414036/0/50-00-68-911-1224-aylik-bebek-beslenmespdf.pdf
· https://dosyahastane.saglik.gov.tr/Eklenti/401774/0/6---8-aylik-bebek-beslenmesi-brosurpdf.pdf
· https://dosyahastane.saglik.gov.tr/Eklenti/309165/0/erdfpdf.pdf
· https://dosyahastane.saglik.gov.tr/Eklenti/401787/0/emzirme-pozisyonlari-brosurpdf.pdf
· https://dosyahastane.saglik.gov.tr/Eklenti/401778/0/anne-sutu-brosurpdf.pdf
· https://dosyahastane.saglik.gov.tr/Eklenti/401776/0/12---24-aylik-bebek-beslenmesi-brosurpdf.pdf
· https://dosyahastane.saglik.gov.tr/Eklenti/414102/0/27--anne-sutunun-onemi-ve-emzirme-teknikleri-el-brosuru-pdf.pdf
· https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/goc-sagligi-db/Afis_ve_Brosurler/anne_sutu_ve_emzirme_programlari.pdf